iść

1. Alkohol (wino, wódka itp.) idzie, poszedł, uderza, uderzył komuś do głowy, idzie, poszedł komuś w nogi «alkohol zaczyna, zaczął działać na kogoś, powoduje, spowodował u kogoś zawroty głowy, trudności w chodzeniu; ktoś jest pijany»: (...) wypity alkohol uderzył mu do głowy, bo aż musiał się oprzeć o ramię któregoś z siedzących oficerów. Andrzej Zbych, Stawka.

2. Coś idzie jak po grudzie, jak z kamienia «o czymś, z czym trudno się uporać, co przychodzi komuś z trudem»: Z trudem napisałem jedną stronicę. W ogóle pisanie tego rozdziału idzie mi jak po grudzie. M. Brandys, Dzienniki. (...) od paru dni z wyszukiwaniem potrzebnych dla mnie dokumentów idzie wszystko jak z kamienia (...). T. Breza, Urząd.

3. Coś idzie jak woda; coś sprzedaje się, idzie, rozchodzi się, poszło itp. jak ciepłe, świeże bułeczki «o towarze: coś rozchodzi się, rozeszło się szybko, ma, miało wielki zbyt, coś jest poszukiwane przez nabywców»: (...) Fellini był autorem popularnym, jego filmy sprzedawały się jak świeże bułeczki. KF 1/1996.

4. Coś komuś idzie, poszło jak po maśle, jak z płatka, jak po mydle «coś się komuś pomyślnie układa, ułożyło, dokonuje, dokonało bez trudu, ktoś sobie z czymś łatwo radzi, poradził, komuś coś się łatwo udaje, udało»: Robota wzięta była na akord i dlategośmy się z nią nie certolili, szła nam jak po maśle. J. Himilsbach, Przepychanka. (...) wszystko idzie jak z płatka i nie ma rzeczy, która mogłaby się nie udać! W. Kowalewski, Powrót.

5. Iść, pójść na bok, w kąt, w odstawkę «przestać być ważnym, potrzebnym, zostać zepchniętym na dalszy plan»: (...) maszyny drukarskie pójdą w kąt, a hale produkcyjne zostaną zamienione na parkingi (...). Metr 15/03/2001. W naszych czasach ćwiczenie ustnych wypowiedzi poszło w odstawkę. I Polacy pozapominali języka w gębie. WO 08/04/2000.

6. Iść, pójść na swoje, na swój chleb

a) «rozpoczynać, rozpocząć samodzielne życie, zaczynać, zacząć zarabiać na swoje utrzymanie»: Już czas, żebyś poszedł na swoje. S. Esden-Tempski, Kundel.

b) «zakładać, założyć własne gospodarstwo»: (...) jakiś domek postawimy, nieduży, ze dwa pokoiki z kuchnią, bowiem Janusz i tak na swoje pójdzie (...). S. Łubiński, Ballada.

7. Iść, pójść, piąć się w górę

a) «zyskiwać, zyskać na znaczeniu, pozycji towarzyskiej itp.»: (...) ma szanse być sekretarzem wojewódzkim, bo jak tylko dziekan pójdzie w górę, to kogo wstawi, jak nie ją (...). R. Antoszewski, Kariera.

b) «o towarach, pieniądzach, papierach wartościowych: zyskiwać, zyskać na cenie, na wartości»: Optymiści utrzymywali, że (...) obligacje znów pójdą w górę (...). T. Dołęga-Mostowicz, Kariera.

c) «o cenie: rosnąć, wzrosnąć»: OPEC przykręca kurki, cena idzie w górę (...). Polityka 39/2000.

8. Iść, pójść pod mur, pot. na rozwałkę «zostać rozstrzelanym»: Kilkakrotnie, właśnie o świcie dolatywał do naszej celi stuk, zgiełk i głośne tupanie po kamiennej posadzce korytarza. Wiedzieliśmy, co to oznacza... Znów wywieziono wielu nieszczęśników na rozwałkę. A. Filar, Kurierzy.

9. pot. Iść, pójść, ruszyć itp. w kurs, w tango, w rejs

a) «zaczynać, zacząć wielodniowe picie alkoholu, często zmieniając lokale»: (...) to facet, który nigdy się nie poddaje. Jak już nie widzi przed sobą żadnego wyjścia, po prostu idzie w tango, a po wytrzeźwieniu zaczyna życie od nowa jakby nigdy nic. M. Bielecki, Osiedle.

b) «zaczynać, zacząć nawiązywać liczne, przypadkowe kontakty seksualne»: (...) „szła w tango” wtedy, kiedy jej mąż pracował. Det 2/1999.

10. Iść, pójść, spadać w dół

a) «o towarach, pieniądzach, papierach wartościowych: mieć niższą cenę, tracić, stracić na cenie, na wartości»: Wśród nowych akcjonariuszy znalazł się młody kielecki biznesmen (...). Kiedy zagraniczni inwestorzy wyprzedawali się z akcji Exbudu i ich cena poszła w dół, zaczął je skupować. Polityka 23/2000.

b) «o cenie: maleć, zmaleć»: Słusznie domyślano się, że kiedy Szwedzi nakupią tyle akcji, że już im więcej nie będzie trzeba, popyt się skończy i cena pójdzie jeszcze bardziej w dół. Polityka 23/2000.

11. Iść, pójść w świat; iść, pójść między ludzi «rozpoczynać, rozpocząć samodzielne życie, zaczynać, zacząć żyć wśród obcych»: (...) rodzinka się rozbiegła. Siostry poszły w świat, a ja też nie myślałem długo tu zagrzewać miejsca. R. Antoszewski, Kariera. Ledwo dzieci trochę podrosły, poszły między ludzi pracować. WP 21/1998.

12. Iść, pójść za chlebem «udawać się, udać się na poszukiwanie pracy, zarobku»: Do tego przypomnienia działających na obczyźnie ludzi wybitnych, trzeba dołączyć pamięć o setkach tysięcy emigrantów idących od schyłku XIX wieku „za chlebem” na Zachód, aż do Stanów Zjednoczonych i Brazylii. B. Suchodolski, Dzieje.

13. Iść z duchem czasu, z postępem, drogą postępu «zgadzać się z nowymi poglądami, być ich zwolennikiem; być postępowym, nowoczesnym»: (...) musimy iść z postępem, aby utrzymać się na bardzo konkurencyjnym rynku (...). GWr 19/08/1999.

14. Iść, zejść komuś z oczu; iść precz, pot. iść do diabła, do licha (ciężkiego), do pioruna, na złamanie karku «odchodzić, odejść, oddalać się, oddalić się, wynosić się, wynieść się skądś, uciekać, uciec byle gdzie, jak najprędzej (zwykle w rozkaźniku)»: Idź stąd, zejdź mi z oczu! P. Krawczyk, Plamka. Idź precz, nie chcę ciebie widzieć, niegodny! M. Kuncewiczowa, Cudzoziemka.

15. karc. Karta komuś (nie) idzie «ktoś w grze otrzymuje dobre (złe) karty i wygrywa (przegrywa)»: Na ogół ktoś, komu nie idzie karta, pęka psychicznie i robi kolejne błędy. M. Miller, Milion.

Coś daleko idące zob. daleko 1.

Coś idzie całą, pełną parą zob. I para 2.

Coś idzie jak w zegarku zob. zegarek 1.

Coś idzie komuś jak krew z nosa zob. krew 4.

Coś idzie komuś samo do rąk zob. ręka 4.

Coś idzie na karb kogoś, czegoś zob. karb 2.

Coś idzie na marne zob. marny.

Coś idzie po czyjejś myśli zob. myśl 7.

Coś idzie pod (licytacyjny) młotek zob. młotek.

Coś idzie pod młot zob. młot 2.

Coś idzie swoim, wytkniętym, starym torem lub innym, nowym torem zob. tor 1.

Coś idzie w drzazgi zob. drzazga 1.

Coś idzie wielkimi krokami zob. krok 4.

Coś idzie w niepamięć, w zapomnienie zob. niepamięć 1.

Coś idzie w parze z czymś zob. II para.

Coś idzie w ruch zob. ruch 2.

Coś idzie z rąk do rąk zob. ręka 5.

Coś (nie) idzie komuś na zdrowie zob. zdrowie 1.

Coś z czymś idzie o lepsze zob. lepszy.

Czyjeś akcje idą w dół zob. akcja 2.

Czyjeś akcje idą w górę zob. akcja 1.

Iść do Abrahama na piwo zob. Abraham.

Iść do Canossy (Kanossy) zob. Canossa.

Iść do grobu, do ziemi, do piachu zob. grób 3.

Iść do jakiegoś celu boczną drogą, ścieżką zob. boczny.

Iść do kogoś, dokądś jak w dym zob. dym 4.

Iść do lasu zob. las 1.

Iść do łopaty zob. łopata.

Iść falą zob. fala 2.

Iść dokąd, gdzie oczy poniosą, zaprowadzą zob. oko 11.

Iść gdzieś całą bandą zob. banda.

Iść (gdzieś) jak na ścięcie zob. ścięcie.

Iść jak burza zob. burza 3.

Iść (jak) na słomianych nogach zob. słomiany 1.

Iść jak na stracenie zob. stracenie 1.

Iść jak stado baranów zob. baran 1.

Iść komuś na rękę zob. ręka 19.

Iść komuś w paszczę zob. paszcza 1.

Iść krętą drogą, krętymi drogami zob. droga 9.

Iść lwu w paszczę zob. lew 1.

Iść łeb w łeb zob. łeb 3.

Iść na bruk zob. bruk 2.

Iść na całość, na maksa zob. całość.

Iść na dno zob. dno 3.

Iść na koniec, na kraj, na skraj świata zob. świat 9.

Iść na lep (czegoś) zob. lep 2.

Iść na łatwiznę zob. łatwizna.

Iść na spoczynek zob. spoczynek 1.

Iść na stronę zob. strona 2.

Iść na zieloną trawkę zob. zielony 1.

Iść na złom zob. złom.

Iść noga za nogą zob. noga 7.

Iść o zakład zob. zakład.

Iść pełnym żaglem, pełnymi żaglami, pod pełnymi żaglami, z pełnymi żaglami zob. żagiel 2.

Iść pod kościół zob. kościół.

Iść pod nóż zob. nóż 2.

Iść pod topór zob. topór 1.

Iść pod żaglami zob. żagiel 1.

Iść po linii najmniejszego oporu zob. linia 2.

Iść po prośbie, po proszonym (chlebie), na żebry zob. chodzić 3.

Iść po rozum do głowy zob. rozum 2.

Iść po trupach zob. trup 2.

Iść z kimś do ołtarza, do ślubu zob. ołtarz 2.

Iść prawą drogą zob. II prawy 1.

Iść prostą drogą zob. droga 3.

Iść spacerkiem zob. spacerek.

Iść spać (razem) z kurami zob. kura 2.

Iść swoją, własną drogą zob. droga 10.

Iść śladem (śladami), w ślady kogoś zob. ślad 5.

Iść tam, gdzie król piechotą chodzi zob. piechota.

Iść u kogoś na pasku, na czyimś pasku zob. pasek.

Iść utartą drogą zob. utrzeć 2.

Iść w dobre, pewne ręce zob. ręka 18.

Iść w kimono zob. kimono.

Iść w nogę zob. noga 8.

Iść w ogonie zob. ogon 2.

Iść w Polskę zob. Polska.

Iść w rozsypkę zob. rozsypka.

Iść wyciągniętym krokiem zob. krok 17.

Iść wytkniętą drogą zob. droga 11.

Iść w zaparte zob. zaparty.

Iść w zawody z kimś, z czymś zob. zawody.

Iść za ciosem zob. cios 1.

Iść za czyjąś myślą zob. myśl 9.

Iść za głosem serca, za porywem serca zob. serce 18.

Iść za kogoś, za kimś, na czyjś rozkaz, na czyjeś skinienie itp. w ogień zob. ogień 2.

Iść za (swoją, własną) potrzebą zob. potrzeba 1.

Iść z gębą, z jęzorem, z pyskiem zob. gęba 1.

Iść z kimś do łóżka zob. łóżko 1.

Iść z kimś na noże zob. nóż 1.

Iść z kimś na udry zob. udry.

Iść z kimś ramię w ramię, ramię przy ramieniu, ręka w rękę zob. ramię 3.

Iść z motyką na słońce zob. motyka.

Iść z wiatrem w zawody zob. wiatr 4.

Ktoś, coś idzie naprzód zob. naprzód.

Pieniądze idą jak woda zob. woda 5.

Przykład idzie z góry zob. góra 11.

Róbmy rząd i idźmy stąd! zob. I rząd 2.

Rzecz idzie o kogoś, o coś zob. rzecz 17.

Świat idzie naprzód zob. świat 27.